Ashwajit's Dental Clinic

दात वाचवण्यासाठीचे उपचार कसे आधुनिक होत गेले हे पाहूया- पूर्वी आणि आता दात किडण्याच्या अवस्था अवस्था क्र. १. या अवस्थेत कीड ही दाताच्या ‘इनॅमल’ या सर्वात बाह्य़ आवरणापुरतीच मर्यादित असते. अशा वेळी किडलेल्या दातात किंवा दाढेत छोटासा खड्डा म्हणजे ‘कॅव्हिटी’ तयार होते आणि त्यात अन्न अडकत राहते; पण वेदना होत नाहीत. दात किंवा दाढा दुखत नसल्यामुळे या प्राथमिक अवस्थेत रुग्ण दातांचा इलाजही करून घेत नाहीत. अवस्था क्र. २. यात कीड दातांच्या पुढच्या थरापर्यंत म्हणजे ‘डेंटिन’पर्यंत पोहोचते. या वेळी कॅव्हिटी मोठी झालेली असते. क्वचित दात किंवा दाढ दुखतेही. पण रुग्ण दातात अडकलेले अन्नाचे कण विविध प्रकाराने काढून टाकतात, त्या बाजूने खाण्याचे टाळतात. किडलेल्या दाताचा इलाज करणे या अवस्थेतही टाळलेच जाते. अवस्था क्र. ३ . या अवस्थेत कीड दाताच्या सर्वात आतल्या थरापर्यंत म्हणजे ‘पल्प’पर्यंत किंवा नसेपर्यत पोहोचते. दातातली कॅव्हिटी खूप मोठी झालेली असते. दात ठणकत असतो. रुग्णांना वेदनाशामक गोळ्या घ्याव्या लागतात आणि दातांच्या दवाखान्यात धाव घेण्याची वेळ येते. अवस्था क्र. ४ आता मात्र कीड द

तोंडात येणारी शेवटची दाढ म्हणजे अक्कल दाढ . वयाच्या १७ ते २५ वर्षांपर्यंत अक्कल दाढ तोंडात येऊ लागते. कधी कधी २५ वर्षांनंतर सुद्धा ही दाढ अचानक तोंडात येऊ शकते. असे म्हटले जाते की आधीच्या काळात मनुष्याचा आहार हा खूप उग्र प्रकारचा असल्याने दात झिजून जात असत. मग दात झिजल्याने जबड्यात बदल घडून येत. तोंडातील सगळे दात नैसर्गिकरीत्या हालचाल करून घडलेल्या बदलाची भरपाई करत असत. म्हणूनच तरुणपणी तोंडात येणार्या अक्कल दाढेला पुरेशी जागा मिळून दात सहजपणे बाहेर निघून येत असत. आताच्या काळात आहार मऊ, दातांना त्रास न होणारा असतो. तसेच हल्लीच्या काळात ऑर्थोडोंटिस्टच्या साहाय्याने वाकडे-तिकडे असलेले दात सारखे करण्याची पद्धत खूपच लोकप्रिय झाली असून लहान वयातच मुलांचे दात चांगले दिसावे म्हणून ऑर्थोडोन्टिस्टचा भरपूर वापर केला जातो. यामुळे तरुण वयात येणार्या अक्कल दाढेला जागाच शिल्लक राहात नाही. याचा परिणाम म्हणून अक्कलदाढेसंबंधित समस्या आढळून येतात. इम्पॅक्टेड दाढ  – तोंडात पुरेशी जागा नसल्याने, दातांवरती असलेली हिरडी खूप जाड होऊन दाताला वर येऊ देत नसल्याने, तसेच दातांभोवती असलेले हाड किंवा अक्

बऱ्याच वेळा काही लोक विचारतात कि दातांना ब्रश करण्याच्या पद्धती असतात का?  आपल्याला कशा पद्धतीने ब्रश करायला हवे?  चुकीच्या पद्धतीने ब्रश केल्याने कोणत्या समस्या उद्भवतात…  जसे दात ठिक पद्धतीने साफ न होणे, दातांचे हलणे, दात दुखणे, हिरड्यांमधून रक्त येणे, दात किडणे इत्यादी समस्या होतात. कदाचित आपल्याला योग्य पद्धतीने ब्रश करण्याची माहित नसेल. दात आपल्या व्यक्तिमत्वाचे एक महत्वपूर्ण अंग आहेत. आपण जशी आपल्या शरीराची साफ सफाई करतो त्याच प्रकारे आपल्या दातांची देखभाल करणे अत्यावश्यक आहे. ब्रश करण्याच्या पद्धती चुकीच्या पद्धतीने ब्रश केल्याने दात तर स्वच्छ होत नाहीत पण आपल्या दातांना अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागते. आपण लहान पणा पासून एकाच पद्धतीने दात साफ करत आलो आहोत, ते म्हणजेच horizontal (आडवे ) दात साफ करत आलो आहोत. या पद्धतीने हिरड्यांना व दातांना नुकसान पोचू शकतो. दातांना योग्य पद्धतीने ब्रश करण्याची पद्धत ४५ डिग्री ने ब्रश करणे. नेहमी ब्रश दातांवर गोलाकार पद्धतीने फिरवून दात घासावेत, दात घासताना ब्रश कधीही तिरपा पकडू नये, कारण हे आपल्य

आपले दात चांगले असतील तर आपलं आरोग्यसुद्धा चांगलं राहतं. दात सुंदर, पांढरे शुभ्र असतील तर व्यक्तीचा चेहरा मोहक वाटतो. यासाठी आपण आपल्या दातांची काळजी योग्य पद्धतीने घेतली पाहिजे. वय वाढणं ही एक नैसर्गिक क्रिया आहे. वयानुसार मनुष्याला शारीरिक समस्यांसोबत दातांच्या समस्येलाही सामोरं जावं लागतं. सामान्यतः अशा लोकांमध्ये दात पडणं, दात हलणं, कीड लागणं या समस्या प्रामुख्याने दिसतात. तर एक किंवा त्यापेक्षा जास्त दात नसणं आणि त्यामुळे चर्वण क्रियेवर परिणाम होणं, पचन शक्ती कमी होणं अशा अडचणी पाहायला मिळतात. किडलेले दात हे Restorative Cements (Light Cure) किंवा Root-Canal Treatment ने व्यवस्थित केले जातात. दात खूप हलत असेल तर तो काढून तिथे नवीन दात बसवता येतात. दात हलण्यामागे साधारण हिरड्यांचे आजार किंवा हाडाची पकड सैल होणं असू शकतं. त्यामुळे नवीन दात बसवताना या गोष्टी महत्त्वाच्या ठरतात. दातांची कवळी ही सगळ्यात जुनी आणि लोकप्रिय उपचारपद्धती असून, त्यामध्ये सर्व दात (Complete Denture) किंवा जे दात नाहीत फक्त ते नवीन बसवता येतात. (Removable Partial Denture) वरील दोन्ही

वयपरत्वे दात दुखू लागतात, अनेकदा ते हलून पडून जातात. विविध उपचारांनी ते दुरूस्त करता येत नाहीत. अशावेळी, कृत्रिम दात वा कवळी लावण्याचा सल्ला दिला जातो. ही कवळी लावली म्हणजे दातांचे कार्य सुरळीत झाले असे होत नाही. त्यानंतर पहिल्या वर्षी काही महत्त्वाच्या गोष्टी कटाक्षाने पाळाव्या लागतात. दात नसलेल्या जागी तो काढता येतो असा कृत्रिम दात बसवणे, म्हणजेच कवळी बसवणे होय. ही कवळी अॅक्रेलिक रेसिनपासून बनते. काही वेळा ती वेगवेगळ्या धातूंच्या विविध मिश्रणांनी बनवली जाते. सगळे दात हलत असतील वा पडायला आले असतील तर एक कवळी दातांसारखे काम करून अन्य सगळ्या दातांची तूट भरून काढते. तोंडातला एखादा दात पडला असेल तर, त्याची जागा कृत्रिम दात बसवून घेतली जाते. हा दात इतक्या बेमालुमपणे बसवला जातो की, तो अन्य दातांची स्थिती बदलू देत नाही. कवळी बसण्याचे दोन प्रकार आहेत, त्यात एक पारंपरिक पद्धत आहे व दुसरी तत्काळ. पहिल्या प्रकारची कवळी सगळे दात काढल्यानंतर एक महिन्याच्या अंतराने बसवली जाते तर दुसऱ्या प्रकारात दात काढल्यानंतर लगेचच ही कवळी बसवली जाते. त्यामुळे दुसरा प्रकारच्या कवळीच्या रो

‘दुधाचे दात’ ज्यांना आपण ‘बाळ दात’सुद्धा म्हणतो, ते निरोगी असणे खूप महत्त्वाचे असते. दुधाचे दात मुलांच्या तोंडात ६-१० वर्षांपर्यंत टिकले पाहिजेत, म्हणजे जोपर्यंत त्यांचे नवीन प्रौढ दात तोंडात येत नाहीत. दुधाच्या दातांचे महत्त्व :- दुधाचे दात हे फक्त खाण्यासाठी व चावण्यासाठीच नव्हे तर बोलण्यासाठी व शब्द उच्चारणासाठीसुद्धा मदत करतात. त्याचप्रमाणे दुधाचे दात आपल्या जबड्यात नवीन प्रौढ दातांसाठी जागा तयार करतात. दुधाचे दात मुलांच्या तोंडात फख्त काही वर्षांपर्यंतच टिकतात. त्यानंतर आपल्या वेळेप्रमाणे ते नैसर्गिकरीत्या आपोआपच गळून पडतात. जर का वेळेआधीच हे दात काही कारणांमुळे खराब झाले किंवा ते काढून टाकले अथवा गळून पडले तर या दातांच्या बाजूला असलेले दुधाचे दात काढलेल्या दातांच्या जागेत हळूहळू वाकू लागतात. या प्रकारामुळेच पुढे येणार्या नवीन प्रौढ दातांसाठी लागणारी जागा नष्ट होते. या कारणाने प्रौढ दात सरळ येण्याऐवजी वाकडे-तिकडे, पुढे-मागे येऊ लागतात. दुधाच्या दातांची काळजी घेणे खूपच आवश्यक आहे. त्यासाठी आपण मुलांना हानपणापासून दात निरोगी ठेवण्यास प्रोत्साहित केले पाहिजे. त्यासाठी म

दंतशास्त्रामध्ये ही उपचार पद्धती अतिशय अवघड व वेळ घेणारी असल्यामुळे तसेच आधुनिक उपचारपद्धतीबद्दल योग्य माहिती नसल्यामुळे ब-याच गैरसमजुती सामान्य जनतेत प्रचलित झाल्या आहेत. दंतव्यंगोपचारात विविध उपचार पद्धती कोणत्या आहेत? दंतव्यंगोपचारात मुख्यत: दोन प्रकारच्या क्लिप्स वापरण्यात येतात. काढघालीची क्लिप्स आणि फिक्स क्लिप्स. यामधील काढघालीची क्लिप्स ही जबड्यामध्ये दोष असल्यास किंवा थोड्या प्रमाणात दाताशी निगडित व्यंग दूर करण्यासाठी वापरण्यात येते. जर जास्त प्रमाणात वेडेवाकडे दात असतील, पुढे आलेले दात किंवा दात काढून उपचार करण्याची गरज पडल्यास फिक्स क्लिप्स वापरण्यात येते.  फिक्स क्लिपमध्ये मुख्यत: 3 प्रकार असतात. मेटलची क्लिप, दातांच्या रंगाची क्लिप आणि  जिभेच्या बाजूने लावण्यात येणारी क्लिप. उपचारासाठी किती वेळ लागतो ? सर्वसाधारणपणे दंतव्यंगोपचारासाठी एक ते दोन-अडीच वर्षांचा कालावधी लागतो. हा काळ रुग्णाची समस्या, वापरण्यात आलेल्या उपचार पद्धतीनुसार ठरतो. या कालावधीदरम्यान रुग्णाला उपचारासाठी महिन्यातून किमान 1 किंवा 2 वेळेस दंतव्यंगोपचारतज्ज्ञांकडे जावे लागते. उपचारासाठी योग्य

दातांना कीड लागले तर त्यांना काढण्याशिवाय दुसरा उपाय नव्हता. मात्र दंत चिकित्सेमध्ये संशोधन झाल्याने किडलेल्या दातांवर ही उपचार करून त्यांना सुस्थितीत येऊ शकतात. रुट कॅनल ही अशी उपचार पद्धती आहे की, सुंदर मोत्यांसारख्या दातांना ते एक वरदानच ठरले आहे. दात किडल्याने व्यक्तीला मरणाच्या वेदना होतात. दाताला वरच्या वर किड लागले असेल तर त्यावर सिरामिक अथवा मेटल कॅप बसविली जाते. मात्र दाताला मुळापासून किड लागले असले तर त्याला पूर्वी दंत चिकित्सांकडून काढण्या शिवाय त्याला दुसरा पर्याय नव्हता. आता मात्र त्यावर विज्ञानाने प्रगती साधली असून रूट कॅनल ही पद्धत शोधून काढली आहे. रूट कॅनलमुळे मानवी जीवनात नवचैतन्य निर्माण झाले आहे. दात आहे म्हणून आपण कुठलाही पदार्थ चावून चावून खाऊ शकतो. अन्यथा दान पडलेल्याची अवस्था काय आहे हे तर आपण पाहतोच आहे. तोंडातील दातांच्या मालिकेतील एखादा दात काढला तर त्याचा परिणाम तोंडातल्या इतर दातांवर होतो. तो म्हणजे दात काढल्याने त्याची जागा ही रिकामी होते व त्या आजूबाजूचे दात घासण्याची प्रक्रिया सुरू होते. त्यामुळे एक एक करून सगळे दात खिळखिळे होतात. तसेच चेहऱ्याचा शेप ही ब

आजकाल "दोन रूपयांत दातांमधली कीड घालवा"सारखे लेख फेसबुक आणि व्हॉट्सॲपवर फिरू लागले आहेत. आरोग्याची काळजी घ्यावी असे सगळ्यांनाच वाटतं. पण होतं काय, हे फॉर्वर्ड्समधून आलेले उपाय खरेच असतात की नाही याबद्दल जबरदस्त शंका असते.  अर्थातच, दंतविकार टाळण्यासाठी आपण काय घरगुती काळजी घेऊ शकतो याबद्दलचे पालकांमधले समज गैरसमज लक्षात घेऊन ही प्रश्नोत्तरे मांडण्यात आली आहेत. मात्र गंभीर आजार किंवा विशेष मुलांच्या आजारांच्या बाबतीत तज्ञांचा सल्ला घ्यावा. इथं दिलेली उत्तरे सर्वसाधारणपणे आढळणार्या दाताच्या आजारांबद्दल आहेत. प्रश्न १ : दंतक्षय ( दातांची कीड) म्हणजे काय ? Dental Caries (दातांची कीड) हा एक तोंडामधल्या जीवाणूंमुळे होणारा आजार आहे. अर्थातच दातांमध्ये कोणताही किडा किंवा अळी नसते. काही गावांत कानात औषध घालून तोंडातून दातांचा किडा बाहेर काढून दाखवणारे रस्त्याकडचे कलाकार असतात. ते असो. त्या हातचलाखीबद्दल पुन्हा कधीतरी... तोंडात असलेले जीवाणू दातावर साठून राहिलेल्या अन्नकणांमधल्या साखरेवर प्रक्रिया करून ऍसिड तयार करतात आणि या ऍसिडमुळे दाताच्या पृष्ठभागावरचे आवर

छान चवीचे पदार्थ खायला सर्वानाच खूप आवडतात. पण खाऊन झाल्यावर खळखळून चूळ भरणे, गुळण्या करणे, सकाळप्रमाणेच रात्री झोपतानाही ब्रशने दात घासणे या साध्या गोष्टींचा मात्र अनेकांना आळस असतो. रोज अशा लहान लहान बाबींची काळजी घेतली तर दाताच्या समस्या उद्भवणारच नाहीत. पण कधी दातांच्या डॉक्टरांकडे जायची वेळ आलीच तरी गैरसमजांमुळे किंवा नाहक भीतीमुळे ते टाळणारे किंवा पुढे ढकलत राहणारे लोक अनेक दिसतात. दातांच्या डॉक्टरांकडे जायचे म्हटले की भीती का वाटते, काय असतात हे गैरसमज.... गैरसमज १) वरचे दात काढल्यावर डोळे कमजोर होतात. सत्य- पूर्वी दात काढण्याची वेळ सहसा वयस्कर व्यक्तींवर यायची. चाळिशीच्या आसपास उद्भवलेली दातांची दुखणी, त्यामुळे काढावे लागलेले दात आणि साधारणपणे त्याच वेळी लागलेला चाळिशीचा चष्मा या तीन गोष्टी योगायोगाने एकत्र आल्यामुळे वरचे दात काढल्यावर डोळ्यांवर वाईट परिणाम होतो असा समज रूढ झाला असावा. खरे म्हणजे दातांच्या आणि डोळ्यांच्या शिरा पूर्णत: वेगळ्या असतात. त्यामुळे दात काढण्याचा डोळ्यांवर परिणाम होणे शक्य नाही. गैरसमज २) दातांची स्वच्छता करून घेतली तर दात सैल होतात. सत्य-

जसे किडल्यामुळे दात काढावे लागतात; तसेच खराब हिरड्यांमुळे दात काढावे लागतात. मात्र, आजकाल किडल्यामुळे काढाव्या लागणार्या दातांचे प्रमाण (रूट कॅनाल-क्राऊन-कम्पोझिट रेक्झिनची फिलिंग्ज इत्यादी आधुनिक उपचारांमुळे) कमी झाले आहे. मात्र, खराब हिरड्यांमुळे काढाव्या लागणार्या दातांचे प्रमाण काहीअंशी वाढलेच आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या पाहणीनुसार, एकोणीस वर्षांपर्यंतच्या सुमारे 60 टक्के लोकांना हिरड्यांचे काही आजार झाल्याचे आढळले आहे. तर चाळिशीच्या वयोमानापर्यंत खराब हिरड्यांचे प्रमाण 90 टक्क्यांपर्यंत गेल्याचे आढळले आहे. याशिवाय भारतीय आणि श्रीलंकेच्या लोकांत ‘हिरड्यांचे बळावलेले आजार झपाट्याने वाढत आहेत,’ असा धोक्याचा इशाराही जागतिक आरोग्य संघटनेने दिला आहे. हिरड्या आणि दंत परिवेस्टनकोश (पेरियोडोन्शियम) हिरड्या या दाताभोवती एखादे संरक्षक कवच असावे, त्याप्रमाणे दाताला घट्ट लपेटून-लगडून-चिकटून असतात. निरोगी हिरड्या या घट्ट, गुलाबी आणि दाताच्या बाह्य भागापर्यंत म्हणजेच क्राऊनपर्यंत दाताला चिकटलेल्या असतात. निरोगी हिरड्यांखालचे हाडही निरोगीच असते आणि ते दाताच्या बाह्य भागापर्यंत- क्राऊनपर्यंत- दा